Аннотация
Бұл мақалада Шымкент қаласының мемлекеттік басқару саласындағы цифрландыру үдерісі қарастырылады. Зерттеудің мақсаты – қаланың цифрлық технологияларды енгізудегі қазіргі жетістіктерін талдау, олардың мемлекеттік қызметтердің сапасына тигізген әсерін бағалау және цифрлық трансформацияның негізгі қиындықтарын, сонымен қатар одан әрі даму перспективаларын анықтау. Зерттеу барысында мемлекеттік бағдарламалар, статистикалық деректер және қаланың цифрлық басқару саласындағы мамандарымен өткізілген сұхбаттар қолданылды.
Кіріспе
Цифрландыру қазіргі замандағы негізгі даму драйверлерінің бірі болып табылады, ол мемлекеттік басқару үдерістерін оңтайландыруға, қызметтерді ұсынуды жеделдетуге және азаматтар мен мемлекеттің өзара әрекеттесуін жеңілдетуге бағытталған. Қазақстандағы мемлекеттік қызметтерді цифрландыру «Цифрлық Қазақстан» бағдарламасының аясында жүзеге асырылып келеді. Бұл бағдарлама елдің барлық өңірлерінде цифрлық технологияларды енгізуді қарастырады, оның ішінде үшінші ірі қала – Шымкентте де. Шымкент қаласының әкімдігі цифрландыруға басымдық беріп, түрлі жобалар мен бастамалар арқылы мемлекеттік қызмет көрсету сапасын арттыруда.
Зерттеудің мақсаты мен міндеттері
Зерттеудің басты мақсаты – Шымкент қаласындағы цифрландырудың мемлекеттік басқару жүйесіне ықпалын зерттеу. Осы мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді орындау жоспарланған:
- Цифрландыру бағдарламаларын зерттеу: Шымкент қаласында мемлекеттік басқаруды цифрландыру бағытында жүзеге асырылып жатқан бағдарламалар мен жобаларды талдау.
- Қызмет сапасына әсерін бағалау: Цифрлық технологияларды енгізудің мемлекеттік қызметтердің сапасы мен қолжетімділігіне қалай әсер еткенін анықтау.
- Қиындықтар мен кедергілерді анықтау: Цифрландыру үдерісінде кездесетін басты мәселелерді анықтау және олардың шешімдерін ұсыну.
- Болашақ даму мүмкіндіктерін қарастыру: Шымкент қаласының цифрландыру бағдарламаларын дамытуға қатысты ұсыныстар беру.
Зерттеу әдістері
Бұл зерттеуде қолданылған әдістер:
- Құжаттық талдау: Цифрлық трансформация бойынша нормативтік-құқықтық актілер мен ресми құжаттарды зерттеу.
- Статистикалық деректерді талдау: Шымкент қаласының цифрландыру көрсеткіштерін және мемлекеттік қызмет көрсету сапасына қатысты мәліметтерді өңдеу.
- Интервью және сауалнамалар: Шымкент қаласы әкімдігі өкілдері мен цифрландыру саласындағы мамандардан алынған пікірлер мен сұхбаттарды талдау.
Мемлекеттік басқаруды цифрландырудың теориялық негіздері
Мемлекеттік басқаруды цифрландырудың негізгі мақсаты – басқару жүйелерін жетілдіру және мемлекеттік қызмет көрсету сапасын арттыру. Электрондық үкімет және цифрлық мемлекет тұжырымдамалары бұл үдерістің теориялық негізін құрайды.
Электрондық үкімет азаматтар мен бизнесті мемлекеттік қызметтермен онлайн байланыс арқылы қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, ол азаматтардың уақытын үнемдеп, сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін төмендетеді. Шымкент қаласында eGov.kz электронды порталының қолданылуы кең таралған, ол арқылы азаматтар 500-ден астам қызметті ала алады.
Шымкент қаласында цифрландырудың қазіргі жағдайы
Шымкент қаласы цифрлық трансформацияның белсенді қатысушысы болып табылады және цифрландырудың келесі бағыттарында айтарлықтай жетістіктерге жетті:
- Мемлекеттік қызметтерді электронды түрде ұсыну: Шымкентте мемлекеттік қызметтердің көпшілігі онлайн платформада көрсетіледі. 2023 жылы мемлекеттік қызметтердің 80%-дан астамы электронды түрде ұсынылған, бұл әкімшілік шығындарды қысқартып, қызмет көрсету уақытын айтарлықтай азайтты.
- «Смарт Сити» жобалары: Шымкент қаласында «Ақылды қала» тұжырымдамасы енгізілуде, оның аясында интеллектуалды көлік жүйелері, бейнебақылау және қоғамдық қауіпсіздік жүйелері іске қосылған.
- Коммуналдық қызметтердің цифрландырылуы: Шымкент тұрғындары үшін коммуналдық қызметтерді цифрландыру бойынша бірқатар қызметтер іске қосылды, бұл қызметтерді төлеуді жеңілдетіп, жүйені тиімді етті.
- Білім беру мен денсаулық сақтау салаларын цифрландыру: Қаланың мектептерінде электронды журналдар мен күнделіктер енгізілді, ал медициналық мекемелерде емделушілердің электронды карталары пайдаланылуда.
Цифрландырудың мемлекеттік қызмет көрсету сапасына әсері
Шымкенттегі цифрландыру мемлекеттік қызметтерді көрсетудің сапасы мен қолжетімділігіне айтарлықтай әсер етті. Бірқатар оң нәтижелерді атап өтуге болады:
- Қызмет көрсету жылдамдығының артуы: Электронды қызметтер арқылы қызмет көрсету уақыты қысқарды. Мысалы, тұрғын үйге кезекке тұру немесе жылжымайтын мүлікке қатысты анықтамаларды алу процесі бірнеше минутқа дейін қысқарды.
- Қолайлылық және қолжетімділік: Электронды үкімет жүйелері арқылы азаматтар өздеріне қажетті қызметтерді кез келген уақытта ала алады, бұл әсіресе уақытты үнемдеуде маңызды.
- Сыбайлас жемқорлықтың төмендеуі: Автоматтандырылған үдерістер мен онлайн қызметтер сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін азайтады.
Қиындықтар мен мәселелер
Шымкент қаласындағы цифрландыру үдерісі белгілі бір қиындықтармен бетпе-бет келеді:
- Цифрлық теңсіздік: Қаланың кейбір аудандарында интернетке қолжетімділіктің төмендігі цифрлық қызметтерді пайдалануға кедергі келтіруде.
- Цифрлық сауаттылықтың төмен деңгейі: Егде жастағы азаматтар мен кейбір әлеуметтік топтар цифрлық қызметтерді қолдану барысында қиындықтарға тап болады.
- Киберқауіпсіздік мәселелері: Мемлекеттік ақпараттық жүйелерге қауіпсіздік қатерлері артып келеді, бұл жеке деректердің қорғалуын қамтамасыз етуді талап етеді.
Болашақ даму мүмкіндіктері
Шымкент қаласындағы цифрландырудың одан әрі дамуы үшін келесі шаралар ұсынылады:
- Интернетке қолжетімділікті кеңейту: Қаланың барлық тұрғындары үшін жоғары жылдамдықты интернетке қолжетімділікті қамтамасыз ету қажет.
- Цифрлық сауаттылықты арттыру: Азаматтар мен мемлекеттік қызметкерлер арасында цифрлық технологиялар бойынша оқыту бағдарламаларын енгізу маңызды.
- Киберқауіпсіздік шараларын күшейту: Ақпараттық жүйелердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін заманауи қорғау технологияларын енгізу қажет.
Қорытынды
Шымкент қаласындағы цифрландыру мемлекеттік басқарудың тиімділігін арттырып, мемлекеттік қызметтердің сапасын жақсартуға елеулі үлес қосты. Алайда, толық цифрлық трансформацияға жету үшін белгілі бір мәселелерді шешу және жаңа технологияларды енгізу бойынша жұмысты жалғастыру қажет. Цифрландырудың одан әрі дамуы Шымкент қаласының мемлекеттік басқару жүйесін заманауи, ашық және тиімді ететін маңызды қадам болмақ.
Әдебиеттер тізімі
- «Цифрлық Қазақстан» мемлекеттік бағдарламасы – 2018.
- ОЭСР. «Мемлекеттік басқаруды цифрландыру: халықаралық тәжірибе» – 2020.
- Шымкент қаласы әкімдігі. «Смарт Шымкент» бағдарламасын жүзеге асыру туралы есеп – 2023.
- Қазақстан Республикасы Ұлттық статистика бюросы – 2023.
- Көшербаев Б. «Мемлекеттік басқаруды цифрландырудың өзекті мәселелері» – 2022.
Карсыбаев Ерболан
ҚР Президентінің жанындағы мемлекеттік басқару академиясының магистрі
