А гепатиті-бұл жедел жұқпалы ауру, басқаша айтқанда, бауыр мен өт шығару жүйесінің зақымдануымен жүретін және вирус тудыратын Боткин ауруы. «А» гепатиті, ішек инфекциясы сияқты, жуылмаған қол ауруы деп аталады. «А» гепатитімен барлық жастағы адамдар ауырады, бірақ көбінесе – балалар, жасөспірімдер. Байланыс және тұрмыстық жолмен беріледі. Бұл ауру маусымдық сипатқа ие, вирустық гепатиттің эпидемиялық өршуі күзгі-қысқы кезеңде байқалады.
А вирустық гепатитінің келесі түрлері белгілі: сарғыштық; өршіп кеткен сарғаюмен; сарғаюсыз. Субклиникалық (инаппарантты) нысан бөлек бөлінеді, ол зертханалық талдау нәтижелері негізінде ғана диагноз қойылады.
Клиникалық көріністердің ауырлығына байланысты жедел инфекциялық гепатит жеңіл, орташа ауыр және ауыр болуы мүмкін.
Аурудың қоздырғышы-пикорнавирустар тұқымдасына жататын А гепатиті вирусы. Ол сыртқы ортада өте тұрақты, +4 ° C температурада бірнеше ай бойы және минус 20 ° C температурада бірнеше жыл бойы сақталады. Вирус бес минуттық қайнатудан кейін ғана өледі.
Аурудың қандай түріне қарамастан, ауру адам инфекция көзі болады: сарғаю немесе сарғаюсыз. Ең үлкен қауіп-инкубация кезеңінің соңында және сарғаю алдындағы кезеңде науқастар. Сарғаюдың пайда болуымен қанда вирус анықталмайды және инфекция қаупі мүмкіндігінше азаяды.
Вирус ағзаға келесі жолдармен енуі мүмкін: сумен — инфекция жұқтырған ауыз суды тұтыну және жұқтырған суға шомылу кезінде мүмкін; тамақпен — салаттар, көкжелек, жемістер және т.б. жеу нәтижесінде; ауру адамдармен тығыз байланыста болған кезде, жұқтырған ыдыс-аяқ, ойыншықтар, тұрмыстық заттар арқылы. Вирустың таралуы, әсіресе жеке гигиенаның өте төмен деңгейінде, қайнар көзімен тығыз байланыста болуы мүмкін. Аурудың инкубациялық кезеңі орта есеппен 2-3 аптаға созылады, максимум 50 күн, ал кем дегенде 7.
Аурудың белгілері: науқаста тәбет нашарлайды, оң жақ қабырға астында ауырсыну, жүрек айну, жиі құсу пайда болады, нәжіс түссізденеді, зәр қараяды, терінің және шырышты қабаттардың сарғаюы пайда болады, бауыр үлкейеді. Кейбір жағдайларда аурудың басталуы тұмауға ұқсайды: дене қызуы көтеріледі, тұмау, жөтел, бүкіл денеде ауырсыну пайда болады. Осы кезеңде науқас басқаларға өте қауіпті, өйткені вирус әсіресе денеден қарқынды түрде шығарылады.
«А»вирусты гепатитінің алдын алу:
-көшеден үйге оралғаннан кейін, тамақтанар алдында және дәретханаға барғаннан кейін қолыңызды сабынмен мұқият жуыңыз;
-кездейсоқ су көздерінен және «краннан» су ішпеңіз, тек қайнатылған су ішіңіз;
-қолданар алдында көкөністерді, жемістерді, жидектерді мұқият жуыңыз;
-кездейсоқ адамдардан немесе рұқсат етілмеген сауда орындарынан азық-түлік сатып алмаңыз;
-үйде ыстық және суық тағамдарды дайындау кезінде гигиена ережелерін сақтаңыз, азық-түліктің, әсіресе тез бұзылатын тағамдардың жарамдылық мерзімі мен сақтау шарттарын сақтаңыз, шикі өнімдер мен дайын тағамдарды бөлек сақтаңыз;
-шикі өнімдерді өңдеу үшін жеке пышақтар мен кесу тақталарын пайдаланыңыз;
-тағамдарды мұқият қуырыңыз немесе пісіріңіз;
-тез бұзылатын тағамдар мен дайын тағамды тек тоңазытқышта +2 +6ºС температурада сақтаңыз.
Нышанов Нұрбек Садықбекұлы
ҚР ДСМ СЭБК Түркістан облысының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысы
